Dit hoofdstuk geeft een opsomming van een aantal grotere protestacties die vluchtelingen ondernomen hebben om aandacht te krijgen voor hun positie. Buiten het inzetten van politie of het toepassen van isolatie maatregelen is er nooit ingegaan op de klachten die de vluchtelingen naar voren brengen.

Op woensdag 17 juni '92 sluit een zestal Zaïrese vluchtelingen in de grensgevangenis zich bij een landelijke hongerstaking aan, die positieverbetering van Zaïrese vluchtelingen eist. Op donderdag 18 juni sluiten zich daar zo'n acht vluchtelingen van vier andere nationaliteiten uit de grensgevangenis bij aan. Ze zijn in hongerstaking gegaan uit protest tegen het feit dat ze gevangen gehouden worden. De hongerstaking duurt (slechts) twee dagen.

In de zomer protesteert een aantal vluchtelingen tegen het feit dat zij 's avonds om 21.15 uur op hun cel worden ingesloten. Zij laten zich die avond niet opsluiten en weigeren hun kamers in te gaan. Als uiteindelijk door de haastig opgetrommelde directeur gedreigd wordt met politieoptreden, laat men zich toch maar insluiten.

Op 17 oktober '92 bereikt de onvrede over de kwaliteit van het eten een voorlopig hoogtepunt. Tijdens het eten worden 32 handtekeningen opgehaald en aangeboden aan de adjunct-directeur. Deze belooft contact op te nemen met de keuken waar het eten wordt bereid. De vluchtelingen nemen genoegen met zijn toezegging.

Op 19 november '92 heeft een grote groep vluchtelingen een gezamenlijke brief (zie bijlage, bladzijde 40) gestuurd naar de buitenwereld, gericht aan Amnesty International, VVN en ons. Hierin eisen ze onder andere dat ze in de gelegenheid moeten worden gesteld met de pers te praten en vragen ze bovengenoemde groepen hiervoor te zorgen. Contacten met de pers zijn de weken ervoor tegengehouden en onmogelijk gemaakt.

Op 27 november '92 vindt er een gesprek met de directie plaats. De lange duur van gevangenschap, het feit dat de vluchtelingen onschuldig zijn maar als criminelen behandeld worden, de overplaatsing naar isolatiecellen in de Bijlmerbajes na kleine incidenten, de week daarvoor van een mislukte uitzetting teruggebrachte en door de marechaussee verwonde S., klachten over het voedsel, de slechte medische voorzieningen en een feestje voor personeel op zaterdag 21 november '92 (met drank en muziek) terwijl de vluchtelingen opgesloten zaten in hun cellen hebben tot dit gesprek geleid.

Deze klachten krijgen de vorm van eisen.

• -opheffing van de rechtsongelijkheid waardoor sommigen wel doorgelaten worden en anderen niet en de rechtsongelijkheid tussen diegenen die via land binnen komen en zij zelf;
• -betere medische voorzieningen;
• -beter voedsel;
• -beperking van de duur van de detentie.

Al op 21 december '92 ligt er een nieuwe brief van vluchtelingen op de directietafels met dezelfde eisen als de eisen die gesteld waren in november '92. Op zowel de eisen van november als de brief van december is door de directie niet inhoudelijk gereageerd. De reactie van de directie op de brief van december was het aanwijzen van een 'leider', die ter verantwoording werd geroepen bij een van de directeuren. De directie wou wel praten, maar enkel met hem. De man heeft dit geweigerd, omdat het niet alleen zijn eisen waren maar die van allen.

Op 29 december wordt, ondanks de volgens de directie 'rustige situatie' een bewaker verwond door een van de gedetineerden. Wie dat heeft gedaan is tot nu toe onduidelijk; de bewaker heeft niets gezien, net zo min als de gedetineerden op de afdeling waar het incident plaatsvond. De gedetineerden op de afdeling zijn echter collectief gestraft, voor de periode van 30 dagen, door afzondering op hun afdeling.

Op maandag 25 januari '93 is een door (voorzover wij weten) 22 vluchtelingen ondertekende brief aangeboden aan de directie waarin wordt gesteld dat hun opsluiting in strijd is met mensenrechtenverdragen en de Conventies van Genève, en waarin dezelfde eisen worden gesteld als in november en december '92. De actie is het gevolg van het al bijna twee maanden uitblijvende antwoord van de direktie en Justitie op de door vluchtelingen gestelde eisen van 30 november '92.

Op 27 januari '93 weigert een groep van meer dan 30 vluchtelingen in de grensgevangenis zich in te laten sluiten voor het avondeten. Onder het zingen van leuzen ("All we are saying is give us freedom") en het dragen van borden hebben zij van 16.30 uur tot na tien uur gedemonstreerd tegen hun detentie. De demonstratie speelt zich op de binnenplaats af. Op de zelfgemaakte borden staan onder andere ‘Grenshospitium is for criminals, not for asylumseekers’, ‘We want freedom’, ‘Help the Helpless’ , en ‘Holland protect your people’. Rond 19.00 uur is de LBB naar binnen gegaan, die echter niet heeft opgetreden omdat iedereen uiteindelijk vrijwillig naar de cellen is gegaan. Uiteindelijk krijgen de vluchtelingen van de directie een aantal adressen van organisaties, die zij allang hadden (VVN, Amnesty International, ministerie van Justitie).
De andere vluchtelingen die niet met het protest mee doen zijn rond 17.00 uur allen ingesloten in hun cellen.
De demonstrerende vluchtelingen eisen opheffing van de detentie, beter eten, medische voorzieningen en een behandeling die hetzelfde is als die van asielzoekers in de Opvang Centra.
Op 29 maart '93 is er volgens Justitie sprake van plannen tot brandstichting en gijzeling van personeel door vluchtelingen in de grensgevangenis. Wat wij gehoord hebben van vluchtelingen is dat zo'n 50 vluchtelingen om 17.00 uur wilden demonstreren tegen de detentie en het slechte eten. Het zou om een geweldloze demonstratie gaan zoals op 27 januari. Op 29 maart is er de gehele dag sprake van een verbod op bezoek en in het winkeltje zijn een aantal artikelen niet meer te krijgen. Rond 14.00 uur worden zes vluchtelingen bij de direktie voorgeleid, waar ze te verstaan wordt gegeven dat wegens hun karakter en houding niet langer in de grensgevangenis kunnen verblijven en dus worden overgebracht naar een andere gevangenis. Het blijkt dat de directie op de hoogte is dat er rond 17.00 uur iets staat te gebeuren.
Waarom juist die zes er uit zijn gepikt is ons onduidelijk aangezien er 50 vluchtelingen mee zouden doen aan het protest. Tot nu toe is (ons) nog niets gebleken van brandstichting en/of gijzeling. Geen bewijslast, alleen zouden er brandmelders afgeplakt zijn, zegt Justitie.

31 maart zou het weer onrustig zijn. Tot 14.00 uur in de middag zijn er 12 leden van de LBD aanwezig. Ook mag niemand op bezoek zelfs geen advoacten.

Vrijdag 2 april '93 gaat een groep vluchtelingen naar het BSD om te klagen over het eten. De dag ervoor heeft er glas in het eten gezeten (waarschijnlijk een fout van de catering). Een aantal vluchtelingen krijgt maagklachten en moeten overgeven. Die vrijdag is er weer iets mis met het eten. Het gevolg is dat niemand meer wil eten. Een afvaardiging van ongeveer tien personen is naar het BSD en de directie getogen om hun beklag te doen. Er ontstaat ruzie, geduw en getrek. Daarop worden een aantal vluchtelingen voor een aantal uren opgesloten op hun cel en vijf van de delgatie overgeplaatst naar Nieuwersluis.