Het Vreemdelingen Administratie Systeem (VAS)

Al sinds jaar en dag worden buitenlanders in Nederland geregistreerd bij de verschillende vreemdelingendiensten.

Gebeurde dat vroeger nog gewoon met kaartjes, met de komst van de computer hebben de meeste vreemdelingendiensten een ge-automatiseerde administratie ingevoerd. Ook de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND) van het Ministerie van Justitie houdt een uitgebreide registratie bij van alle buitenlanders die een aanvraag voor een verblijfsvergunning of asielverzoek hebben gedaan. Hiernaast houdt de Marechaussee bij welke buitenlanders het land niet in mogen.
Met de opzet van het VAS is al in 1982 begonnen, alleen is het doel de afgelopen jaren aardig bijgesteld. Begin tachtiger jaren was de bedoeling om de procedures te versnellen en de werklast van de vreemdelingendiensten te verlagen. Het VAS zal nu vooral een belangrijke rol gaan spelen in het oppakken en verwijderen van illegalen. Bij de uitwisseling van gegevens over buitenlanders, maar ook bij politiecontroles, is het VAS zeer belangrijk.

Hoe gaat het VAS werken?

Het systeem zelf zit vrij eenvoudig in elkaar. Elke vreemdelingendienst zal beschikken over een eigen DVAS (Deel VAS). Hierin zitten de uitgebreide dossiers van buitenlanders. Dit zal in het hele land op een zelfde manier worden geregistreerd, zodat uitwisseling eenvoudig is. Hiernaast is er een Centraal Register Vreemdelingen (CRV), dat beheerd wordt door de Centrale Recherche Informatiedienst (CRI). Hierin zit een aantal basisgegevens van alle buitenlanders die in Nederland verblijven. Naast de persoonsgegevens worden ook een pseudoniem, gegevens over de verblijfsstatus en een foto opgenomen. Iedereen krijgt een CRV-nummer en vermelding van de vreemdelingendienst. Vreemdelingendiensten hebben dag en nacht toegang tot dit systeem.

Wat is er mogelijk met het VAS?

Om te beginnen is het VAS dus een heel erg uitgebreide kaartenbak, in dit geval een elektronische. Doordat de informatie allemaal op dezelfde wijze genoteerd staat is uitwisseling van gegevens heel erg eenvoudig. Niet alleen binnen het systeem, maar ook met andere systemen. Daarnaast is het mogelijk met het VAS gegevens op te vragen die nodig zijn bij de procedure die een vreemdeling doorloopt, een soort standaard formulieren-systeem. Als laatste, niet onbelangrijkste, is het met het systeem mogelijk gegevens op verschillende categorieën te sorteren. Zo kan het systeem een uitdraai geven van bijvoorbeeld alle buitenlanders boven de 15, of alle buitenlanders die niet aan hun meldingsplicht hebben voldaan, of alle Turken in Nederland.

Wat voor rol gaat het VAS nu spelen?

Het VAS zal een belangrijke rol gaan spelen bij de Koppelingswet. De eigenlijke controle zal via de Gemeentelijke Basis Administratie gaan lopen. Op aandringen van de gehele Tweede Kamer is in dit systeem ruimte gemaakt om negen verschillende verblijfsstatussen voor buitenlanders op te nemen. Het VAS zal de leverancier moeten worden van dit systeem. Opvallend is dat de statussen in de Koppelingswet weer andere zijn dan in de GBA.
Ook bij de straatcontroles zal het VAS een belangrijk instrument worden om buitenlanders te controleren. De databestanden van het Centrale Vreemdelingen Register worden direkt toegankelijk voor alle politiekorpsen, zodat de gegevens die iemand op grond van de identificatieplicht verstrekt direkt gecontroleerd kunnen worden.
Argument is dat buitenlanders dan niet meer in de situatie terecht kunnen komen dat ze onterecht een dag worden vastgezet ter vaststelling van hun verblijfsstatus. Tegenover dit schijnbare voordeel staat het grote gevaar van toenemende controle. Het wordt natuurlijk vrij simpel om bij elke aanhouding van een als buitenlands ogend persoon de verblijfsstatus te controleren in het VAS. De problemen die hierbij ontstaan spreken voor zich: in de praktijk zullen zwarte mensen gecontroleerd worden. Voor zwarte Nederlanders onstaat helemaal een vreemde situatie. Zij komen niet voor in het VAS, dus zullen zij aan moeten tonen dat ze Nederlander zijn, een omgekeerde bewijslast. Naast de identificatieplicht vormt het VAS dus de smeerolie binnen de opsporing van illegalen. Wie zich niet kan legitimeren en niet in het VAS voorkomt, of geregistreerd staat als illegaal, wordt verwijderd (niet verwijderbaren lopen de kans telkens maanden in detentie te worden gehouden waarna ze weer op straat gezet worden).